Dövülmüşavratotufillerden olan Yams bitkisinin ortalama 250 adet türü bulunmaktadır. Bunlar arasında Meksika Yamsı diye bilinen Dioscoera Villosa aralarında en bilinen türüdür. Bunun dışındaki türler arasında yabani Yams kökü, Afirika Yams kökü, Çin Yams kökü, Japon Yams kökü, Dioscoera Oposita sayılabilir.

Yams kökü Dioscoera Villosa adını Yunanlı doktor olan Dioskorides'ten almıştır. Villosa ise sert ve kısa tüylü anlamına gelmektedir.

Yams kökü tarihte Kızılderilerinin doğum kontrol amaçlı çay olarak tükettikleri, taze olarak çiğnedikleri bir bitkidir. Bu bitkinin araştırmacılar tarafından fark edilmesinden sonra özellikleri daha detaylı araştırılmaya başlanmıştır. Anavatanı Meksika olan bitkinin günümüzde çoğu ülkede kültür bitkisi olarak yetiştirildiğini söyleyebiliriz. Büyüdükçe çok yer kaplayan bir özelliği bulunmaktadır.

Yams kökü yaklaşık 2-5 mt boylanabilen çok yıllık bir bitkidir. Etrafında bulunan duvar, çalı ağaç gibi herhangi bir eşyaya sarılarak gelişir. Kökleri ise yerde yüzeysel kalır. Çatallı yapıdaki kökler kahverengi, esmer, sarımsı renkte olur. Kalp şeklindeki yapraklarının uç kısımları sivri, kenar kısımları bütün, üstünde baştan uca doğru uzanan 9-11 adet yay biçiminde leylak tonunda derin damarları bulunur.

Bitkinin sarımsı yeşil renkteki çiçekleri küçük olur. Sapsız olan çiçekler yaprakların dip kısmından toplu olarak büyür ve salkım görünümde olur. Meyveleri de patatese benzer, ceviz büyüklüğünde olur. Meyvelerin içinde de tohumları vardır.

Yams kökü ülkemizde pek çok yörede yetiştirilmeye uygundur. Seralarda, tarla ve bahçelerde yetiştirilebilir. İsteyenler saksıda süs bitkisi olarak da yetiştirebilir. Ancak büyüdüğünde fazla yer kaplayacağını da dikkate almalısınız. Bitkinin hasat zamanı çiçeklerin solmasının ardından Eylül Ekim aylarında olur. Kökleri çıkarılarak iyice temizlenir. Bunlar hava alan bir yerde kurutulur. Yams kökü tentürü yapmak isteyenler taze kökleri kullanmalıdır.

Şifalı bir bitki olarak görülen Yams kökü bileşimde %4-6 oranında steroid sapogenin türevleri bulunmaktadır. Bunlar arasında Diosgenin, Dioscin, Gentrogenin, Yamogenin en önemlileridir. Bunlar dışında Yams kökü alkaloitler, tanen ve nişasta içerir.

Yams kökü iltihap önleyici, kramp çözücü, ağrı ve sancı giderici etkilere sahiptir. 1943 yılında Meksika'da yapılan bir araştırmada 400 bitki üzerinde bir değerlendirme yapılmış, Yams kökünde Diosgenin bulunduğu belirlenmiştir. Diosgenin maddesinin önemi kadınlarda olan progesteron hormonunun ön maddesi olmasıdır. Diosgenin progesterona dönüşmekte ve bu hormonun etkilerini göstermektedir. Bu bilgiyle birlikte Yams kökünün değeri daha çok artmıştır. Bu nedenle bitkinin yetiştirilmesindeki temel amaç Diosgenin elde etmektir.

Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada Yams kökünün kemik mineral yoğunluğunu arttırdığı belirlenmiştir. Ancak bu konuda insanlar üzerine yeterince çalışma yapılmamıştır. Başka bir bilimsel çalışmada 1 ay süreyle 22 kadına her gün düzenli olarak 390 gram Yam kökü verilmiş. Bununla idrar konsantransyonlarında olan östrojen genotoksik metaboliti ile16 alfa hyroyestrone değerleri bariz bir şekilde düşmüştür. Bu bulgunun Yams kökünün meme kanseri riskini azaltığı görüşünü düşündürmesine rağmen, uzmanlar üzerinde daha fazla çalışma yapılması gerektiğini belirtirler.

Yams kökü yetiştiriciliği ve kullanımı steroid hormonlar, corticossteroidle, östrojen ve gestagenen elde etmek için olur. Homeopatide dalak, safra, mide, bağırsaklar ve cinsel organlardaki krampları çözmek için kullanılır. Cinsel gücü arttırıcı etkisi vardır. Kadınların sancılı ağrılı adet görmesine karşı, rahim ve yumurtalık iltihaplarına karşı kullanılan bir bitkidir.

Hamile kadınların düşük yapmasının bir nedeni de progesteron hormonu azlığıdır. Bu sorunda rahme yeteri kadar kan girmediği için fetusun ölümüyle sonuçlanır. Hamilelik öncesinde ve sonrasında Yams kökü ile hazırlanan tentür, çay gibi ürünler kullanılmaz. Bunun nedeni ürünlerin rahme aşırı kan gönderme etkisi nedeniyle hamile kalmayı engellemesidir. Bu etki Yams köküne doğum kontrol etkisi verir. Bu nedenle bitki korunma kökü olarak tanınır. Eğer kadınlarda adet öncesi ağrı ve krampların nedeni hormon azlığı ise Yams kökünden elde edilen ürünler kullanılabilir.

Yams kökü çayını kurutulan ve ince kıyılan 2 kahve kaşığı yams kökünü 2 su bardağı kaynar suda 10 dakika kadar demleyerek hazırlayabilirsiniz. Demlenen çayı süzerek içebilirsiniz.

Homeopati için bitkinin tentürü kullanılır. Tentür elde etmek içinde 20 gram kıyılmış taze Yams kökünü şişeye koyarak, üzerine %70'lik 80 ml alkol ilave edin. Bunu güneş almayan bir yerde 4-6 hafta bekletin. Ancak şişeyi 2 günde bir çalkalamanız gerekir. Daha sonra süzdüğünüz tentürü homeopati için günde 3-4 defa 15-20 damla olacak şekilde 4-6 hafta kullanabilirsiniz. Bu süreden fazla kullanımı sakıncalı olabilir.

Yams kökü bitkisinin bilinen bir yan etkisi yoktur. Ancak hamile kalmayı isteyen kadınlarla, hamile kalan kadınların ilk 3 aylım dönemde Yams kökü kullanmaması gerekir. Hamilelikten önce kullanılırsa hamile kalmayı önler, hamileliğin ilk aylarında kullanılırsa düşük riskine neden olabilir. Yine de Yams kökü kullanmak için doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

0 Yorum Yapılmış "Yams Kökü"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin